Welkom in Finland

Schermafbeelding 2017-07-23 om 01.09.31

Inleiding

Wat zou het mooi zijn als we allemaal dezelfde taal spreken in Nederland. Dat is althans de gedachte achter het inburgeringsexamen. Ondertussen blijkt dat dit niet zo goed lukt. De lessen zijn weinig contextrijk en wat er geleerd wordt is voor de cursisten weinig tot niet toepasbaar in hun dagelijks leven. Slechts een derde van de cursisten slaagt binnen de gestelde tijd van drie jaar voor het examen volgens een rapport van de Algemene Rekenkamer.

Dè Nederlander bestaat niet

Hoewel dè Nederlander niet bestaat volgens koningin Maxima bestaat er wel zoiets als de Nederlandse cultuur. Ondanks dat Nederland een multicultureel land is met inwoners uit zo’n beetje ieder land op deze planeet kunnen we toch stellen dat we een aantal nationale normen en waarden dienen na te leven zoals: vrijheid van meningsuiting, democratie, vrijheid van geaardheid, godsdienstvrijheid, gelijkheid tussen mannen en vrouwen en meer. Zonder deze kernbeginselen geen Nederlandse identiteit en staat. De Nederlandse normen en waarden moeten dus leidend zijn als het gaat om het functioneren van burgers in deze maatschappij. Nieuwe Nederlanders dienen in de eerste plaats op de hoogte te zijn van deze normen en waarden. Taal in de vorm van woorden en zinnen komt in dit geval op de tweede plaats.

Veilige leeromgeving

Vergelijk het met het verwelkomen van nieuwe brugklasleerlingen op school. Leerlingen krijgen eerst een rondleiding door het schoolgebouw, doen een speurtocht, maken kennis met medeleerlingen en docenten en leren de regels en statuten van de school kennen. Er wordt eerst een veilige leeromgeving gecreëerd. Vanuit die veilige basis kan er een start worden gemaakt met leren. Als kinderen wegwijs zijn in het gebouw, de regels en statuten kennen en weten wie er naast ze zit en voor de klas staat is de eerste grote stap naar de middelbare school genomen. De grootste spanning, en soms angst, is weggenomen. Hoewel meerdere malen herzien blijft de piramide van Maslow een goede taxonomie om aan te geven wat de hiërarchie is in de menselijke basisbehoeften. Met in de basis van de piramide de fysiologische behoeften zoals eten, drinken en slapen. Daarna behoefte aan veiligheid en zekerheid. De laag daarboven is sociale acceptatie. Op de vierde plaats komt waardering en erkenning en in de top van de piramide komt zelfontplooiing.

maslow-1

Figuur 1: Piramide van Maslow. Bron: pauljansen.eu

Welkom in Nederland?

Stel dat je gevlucht bent voor een oorlog en je bent je man, vrouw of kinderen verloren in een strijd die niet de jouwe is; hoe veilig ben je dan? Je komt in een wildvreemd land met een grote groep mensen die je met de rug aankijkt. Althans, nadat je 20 keer bent overgeplaatst van het ene asielzoekerscentrum naar het andere, want pas na een veelvoud aan complexe en langdurige procedures mag je het asielzoekerscentrum verlaten en je heil in de echte maatschappij gaan zoeken. Je staat onderaan de sociale ladder. Je opleiding, status en baan die je in je vaderland had stellen hier niets voor. Je spreekt de taal niet, dus je bent voor Nederlandse begrippen analfabeet. Daarnaast is de Nederlandse cultuur je vreemd. Zo bestaat het dat (buitenlandse) dokters, advocaten, tandartsen en leraren verworden tot schoonmakers, vakkenvullers en krantenlopers. Taal is alles. Hoe slim je ook bent, als je de Nederlandse taal niet spreekt wordt je gediskwalificeerd om volwaardig deel te nemen aan de Nederlandse samenleving. Is dat sociale acceptatie? Ik dacht het niet. Je moet als vluchteling maar afwachten of je met je krantenwijk genoeg verdient om brood op tafel te krijgen voor het hele gezin. Is dat zekerheid? Ik dacht het niet. Je wordt voor uitkeringstrekker, gelukszoeker of terrorist uitgemaakt. Is dat veiligheid? Ik dacht het niet. Waarom houd ik eigenlijk dit pleidooi?

Chinees & Arabisch

Tijdens een literatuuronderzoek ter voorbereiding op een interview met de directeur-generaal van het Finse onderwijsministerie viel het mij op dat veel documenten op de site van het onderwijsministerie te verkrijgen zijn in veel verschillenden talen zoals: Chinees, Arabisch, Spaans, Japans, Birmees, Frans, Duits en meer. Het blijft niet alleen bij de site van het onderwijsministerie. Ook het Finse ministerie van Welzijn & Gezondheid biedt de informatie in veel verschillende talen aan waaronder het Somalisch.

Optimale kansen

Als je huis en haard verlaten hebt en je bent gevlucht naar een vreemd land, dan zijn je eigen taal en culturele achtergrond een van de weinige dingen die je nog bezit. Wat fijn moet het zijn om kennis te maken met een nieuwe cultuur en de mogelijkheden, regels en statuten van een land in je moedertaal. Informatie in je eigen taal geeft een vorm van zekerheid en veiligheid. Zo heb je in ieder geval de kans om de informatie correct te begrijpen en zo optimaal gebruik te kunnen maken van de kansen en voorzieningen in de maatschappij waaraan je deelneemt. Stel je voor, je emigreert naar China en daar zeggen ze: ‘Lekker inburgeren jij. Hier is de oefenmap (in het Chinees) en de link naar onze website en oefenportaal (in het Chinees). Je hebt drie jaar de tijd om Chinees te leren en te slagen voor het inburgeringsexamen anders krijg je een boete of sturen we je terug.’ Hoe ga ik dit voor elkaar krijgen zou mijn eerste gedachte zijn. Intimiderend en om moedeloos van te worden.

Schermafbeelding 2017-07-22 om 23.58.39

Figuur 2: Screenshot website Finse immigratiedienst.  Arabisch is een van de talen die je kan selecteren op de website. Bron: migri.fi

Moedertaal essentieel bij integratie

De Nederlandse overheid begint langzaam in te zien dat het totaal onderdompelen van nieuwe Nederlanders in de Nederlandse taal niet zorgt voor optimale ontwikkeling van het Nederlands en de daarbij horende Nederlandse cultuur. Het NRC van 19 maart 2017 wijdde een artikel aan dit onderwerp onder de titel ‘Migrantenkind kan op school niet zonder zijn moedertaal’. ‘Asielzoekerskinderen hebben veel meegemaakt, ze zijn kwetsbaar. Het geeft hun een veilig gevoel, minder verloren, als ze zich kunnen uiten in hun eigen taal. Het gaat ook om identiteit. De moedertaal is verbonden aan het land waar je vandaan komt, het zegt iets over wie je bent, je achtergrond, je cultuur. Het is niet goed om kinderen hun identiteit af te nemen’ aldus Maaike Hajer lector taaldidactiek aan de Hogeschool Utrecht in het NRC.

Ruimte voor nieuwe talenten

Het ministerie van Onderwijs en de PO-raad hebben de brochure ‘Ruimte voor nieuwe talenten’ geschreven als handreiking voor basisscholen in Nederland. Hierin staat hoe scholen het beste met vluchtelingenkinderen kunnen omgaan in de klas. In deze brochure wordt onder andere aandacht besteed aan het belang van de moedertaal bij de ontwikkeling van een migrantenkind. Een prachtig en broodnodig initiatief, maar laten we niet vergeten dat de grootste inhaalslag bij de oudere (de kindertijd voorbij) nieuwe Nederlanders gemaakt moet worden. Met de kinderen komt het namelijk helemaal goed als het gaat om het praten van Nederlands en het leren kennen van de Nederlandse cultuur. Zij hebben nog een natuurlijk absorptie- en leervermogen dat vele malen hoger ligt dan bij volwassenen. De hamvraag is hier: Hoe zorg je ervoor dat volwassenen die als migrant of vluchteling in Nederland arriveren hun draai vinden in onze maatschappij? Door net als Finland de nieuwe Nederlanders kennis te laten maken met onze cultuur, normen en waarden hun eigen taal. Lastig te organiseren? Ik dacht het niet. Ondertussen zijn er al vele nieuwe Nederlanders geïntegreerd die de basis van de Nederlandse taal en cultuur kennen en beheersen. Maak gebruik van hun achtergrond en zet ze in bij het vertalen van brochures en zet bijvoorbeeld informatielijnen op die nieuwe Nederlanders in hun eigen taal kunnen raadplegen waarbij ze te woord worden gestaan door mensen die hen zijn voorgegeaan en begrijpen wat ze doorgemaakt hebben. Je zal zien dat wanneer deze nieuwe Nederlanders de basis van de Nederlandse cultuur kennen hun verplichte inburgerings-en taallessen veel meer relevantie krijgen en daarmee het slagingspercentage zal stijgen.

Schermafbeelding 2017-07-23 om 01.21.32

Doel inburgeringsexamen

Laten we niet vergeten wat het uiteindelijke doel is van de inburgeringscursus: Het integreren in de Nederlandse maatschappij. Niet eens zozeer het beheersen van de Nederlandse taal. Dat is slechts een middel om goed te kunnen integreren. Om Molenbeekse taferelen te voorkomen waarbij grote groepen allochtonen zich buitengesloten voelen en zich vanuit deze frustratie keren tegen de maatschappij waarin ze leven is het belangrijk om de culturele taal en identiteit van migranten te respecteren. Als integratie het doel is van de inburgeringscursus, dan kan je het beste de Nederlandse normen, waarden, wetten, regels en tradities in de moedertaal aanbieden. Deze normen en waarden kun je vervolgens uitstekend laten terugkomen in een taalcursus, want dát de Nederlandse taal geleerd moet worden door nieuwe Nederlanders staat buiten kijf.

Schermafbeelding 2017-07-23 om 00.25.02

Figuur 3: Screenshot website Immigratie- en Naturalisatiedienst. Op de site kan je kiezen tussen Nederlands of Engels. Bron: ind.nl

Hyvin Tehty!

Wat een uitstekende service dat Finland brochures in veel verschillende talen aanbiedt voor mensen die wegwijs willen raken in de Finse maatschappij. Dit kleine gebaar laat zien dat Finland begrijpt dat je integratie juist bevordert door migranten op bepaalde gebieden tegemoet te komen en niet op een bijna koloniale manier moet vasthouden aan ouderwetse en onvriendelijke principes. Een stukje empathisch vermogen op macroniveau zou ik zeggen. Goed gedaan Finland! Of eigenlijk: Hyvin Tehty!